2025 оны 11 дүгээр сарын 20-нд Нью-Йорк хотоос мэдээлснээр, хиймэл оюун ухааны (AI) салбарын хурдацтай өсөлт нь АНУ-ын санхүүгийн зах зээлд урьд өмнө байгаагүй шинэ эмзэг байдал, эрсдэлийг дагуулж болзошгүйг салбарын томоохон удирдагчид анхааруулж байна.
Lazard банкны удирдлага, Citadel хедж сангийн эрсдэл хариуцсан захирал зэрэг нөлөө бүхий зах зээлийн төлөөллүүдийн үзэж буйгаар, AI хөгжлийн шуугиан дан ганц технологийн дэвшил биш, зах зээлийн дараагийн савлагааны эх үүсвэр байж болзошгүй аж. Компаниуд “хиймэл оюун ухааны стратеги”-тай болохын төлөө өрсөлдөж буй нь M&A буюу компани хоорондын нэгдэл, худалдан авалтын урсгалыг эрчимжүүлээд байна. Олон корпорац AI технологийг дотооддоо хөгжүүлэхээс илүүтэйгээр гаднаас худалдан авах арга зам сонгож, стартап болон дата технологийн компаниудад өндөр premium төлөхөд бэлэн болсон нь хөрөнгө оруулагчдын анхаарлын төв ирээдүйн бодит ашигт бус, ирээдүйд эзлэх зах зээлд чиглэж байгааг харуулна.
Энэ хандлага нь зах зээлийн үнэлгээг түүхэнд байгаагүй өндөр түвшинд хүргэж, технологийн салбарын хувьцаанд төвлөрсөн хөрөнгө оруулалт (capital concentration) огцом нэмэгдэхэд нөлөөлж байна. McKinsey-ийн тооцоолсноор, 2030 он хүртэл зөвхөн дата төвд AI дэд бүтцийг байгуулахад дор хаяж 7 их наяд ам.долларын хөрөнгө шаардлагатай бөгөөд энэ нь AI салбарын хөрөнгө оруулалтын цар хүрээ хэр том болохыг илтгэнэ. Гэвч энэхүү урт хугацааны өндөр үнийн төсөөлөлтэй зэрэгцэн, компаниудын өр ялангуяа богино хугацаанд ашиглагдах технологиор урт хугацааны бонд босгож буй явдал нь шинэ төрлийн санхүүгийн эрсдэл бий болгож байгааг шинжээчид онцоллоо.
Зах зээл дээр 30–40 жилийн хугацаатай бонд гаргаж, дөнгөж 3–4 жилийн настай технологийн тоног төхөөрөмж, AI системд зориулан хөрөнгө татах явдал нэмэгдэж буй нь хөрөнгийн ашиглалтын хугацаа, өр төлөх хугацааны “үл зохицол” үүсэх бодит эрсдэлийг нэмэгдүүлж байна. Мөн технологийн компаниуд “zero-coupon convertible bond” буюу хүүгийн төлбөргүй, хувьцаанд хөрвөх боломжтой бонд гаргах нь эрчимтэй болсон бөгөөд энэ төрлийн санхүүжилт нь өнөөдрийн зардлыг хөнгөлөх мэт харагдавч, эдийн засаг саарвал хөрөнгө оруулагчид хамгаалалтын орлого (coupon income) авахгүй, үнэ унах үед хөрвөлт (conversion) ашиггүй болох зэрэг өндөр эрсдэл дагуулах боломжтой.
AI салбарын гол тоглогч Nvidia корпорац сүүлийн улирлын санхүүгийн тайлангаар орлого болон цэвэр ашиг нь өмнөх жилийн дүнгээс 65 хувиар өссөнийг зарласан. Гэвч зах зээл энэхүү өсөлтийг “шударга үнэлгээ” гэхээс илүүтэйгээр AI хөөсрөлт намжих дохио хэмээн хүлээж авч, тайлангийн дараагаар Nvidia болон зарим технологийн хувьцааны ханш уналт үзүүлсэн нь хөрөнгө оруулагчдын хэт хүлээлт, бодит үр дүн хоорондын эрсдэл улам мэдрэгдэж байгааг харууллаа.
Ирээдүйн технологийн жинхэнэ ашиг, өгөөж бодитоор бий болох хүртэл хөрөнгө оруулагчид хөрөнгө оруулалтуудаа үр дүнтэй хийхийг санах хэрэгтэйг салбарын шинжээчид онцолжээ.